Wyszukiwanie informacji - FIZYKA
Kurs dla studentów
|
Wyszukiwanie informacji - FIZYKA Kurs dla studentów |
|
ŚWIAT GLOBALNEJ INFORMACJI
I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
Świat dzisiejszy, XX-wieczny, zwykło się często określać mianem wieku technologii a o wieku XXI mówi się, że będzie wiekiem globalnej informacji. Co to oznacza dla nas?
Industrializacja świata zapoczątkowana w XIX w. jest widoczna gołym okiem, a do tego spełniają się sny najbardziej wyrafinowanych futurologów, którzy przewidując rozwój technologiczny ludzkości, nie sądzili jednak, że będzie tak gwałtowny, prawie pozbawiony barier. Czy chcemy tego, czy nie, społeczeństwo XXI wieku czeka ewolucja w kierunku adaptacji do ery elektronicznej. Przesłanką takiego mniemania jest ogromne zapotrzebowanie na informację i wiedzę.
Przy tej okazji nasuwa się refleksja natury ogólniejszej. Człowiek tak bardzo pragnął zapanować nad światem natury, że w tym dążeniu nie zauważył, że zaczyna być zależny od swoich własnych wytworów. W marzeniu o ciągłym przekształcaniu i wiecznym pościgu za nowymi ideami zawsze pierwszorzędną rolę odgrywał przepływ informacji. Ale dopiero XX wiek ze swoją agresywnością i drapieżnością w odkrywaniu naprodukował zastraszającą ilość informacji, która zalewa świat i osacza nas wszystkich, jest wszędobylska i wszechobecna i to nazywamy jej globalizacją. Opisywana przez George'a McLuhana "globalna wioska" stała się rzeczywistością.
Proces zmian społecznych i technologicznych nie ominął także dzisiejszej Polski a wręcz przyspieszył w latach 90-tych. Oznacza to, że codziennie w Polsce ludzie wymyślają nowe rzeczy, rodzą im się w głowach nowe idee, a za wszystkim stoi informacja.
INFORMACJA
Nie wchodząc w skomplikowane teorie informacji opisane przez logików, matematyków czy filozofów, zastanówmy się nad tym, czym jest informacja dla przeciętnego jej nadawcy i odbiorcy? Jest na ten temat wiele zdań i definicji często uzupełniających się, czasem różniących znacznie. W uproszczeniu informacją można nazwać każdy nowy sygnał, który dociera do człowieka, dostarcza impulsu do celowego działania, może to być obraz, dźwięk, słowo czy liczba. Ale niektórzy twierdzą, że informacja jest czymś więcej niż sygnałem jest raczej zbiorem sygnałów (danych, faktów) gotowych do przetwarzania, transmisji i interpretacji.
Przy tej d
efinicji [3] dane będące potencjalną informacją, stają się nią dopiero po interpretacji i przetworzeniu, natomiast informacja w dalszej konsekwencji, po uporządkowaniu i zdefiniowaniu, staje sie wiedzą. Informacja tak rozumiana jest potrzebna każdemu, nie tylko badaczom, lecz także przeciętnemu człowiekowi w każdym zawodzie, do rozwiązywania praktycznych problemów np. w handlu, szkole, szpitalu czy przemyśle. Skoro tak, to powinniśmy posiąść postawową wiedzę o tym jak informację gromadzić (jeśli jest to nam potrzebne do wykonania jakiegoś zadania), porządkować (żeby ją potem optymalnie wykorzystać), adaptować dla własnych potrzeb i rozpowszechniać. Zwłaszcza ten ostatni etap dostarczanie już uporządkowanej informacji szerszemu gronu odbiorców ma ogromny wpływ na innowacyjność świata. |
Zobacz wykres. |
WZROST ILOŚCIOWY INFORMACJI
J
akie czynniki wpływają na wzrost ilościowy, jakościowy informacji oraz jej przepływ? [3]Oczywiście wzrost ilości informacji nie zawsze idzie w parze z jakością. Jest to najwyraźniej dostrzegane w Internecie, trochę mniej na rynku wydawniczym (drukarskim). Z rynkiem wydawniczym radzą sobie od lat biblioteki, tworząc katalogi, kartoteki, bibliografie czy indeksy. Natomiast to, co dzieje się w sieci wymaga działań odmiennych. Dlatego tak ważnym staje się w chwili obecnej znalezienie sposobu na uporządkowanie zasobu sieci. Obserwuje się pierwsze udane próby tworzenia dobrze zorganizowanych katalogów, indeksów i narzędzi do automatycznego przeszukiwania danych. Nareszcie po pierwszych amatorskich i spontanicznych działaniach entuzjastów oraz informatyków widać pierwsze jaskółki współdziałania informatyków ze specjalistami od informacji i bibliotekarzami, którzy dobrze wiedzą, jak optymalizować narzędzia i języki wyszukiwawcze. Nie trzeba wyważać już otwa
rtych drzwi [1].KANAŁY KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ W NAUCE
Ludzie, którzy produkują informację (naukowcy, inżynierowie, lekarze, nauczyciele, dziennikarze) chcą ją potem rozpowszechniać z wielu powodów: dla podniesienia swojego prestiżu naukowego czy zawodowego, by być pierwszym z patentem np. na rynku producentów czy ogłosić najnowsze rezultaty badań naukowemu światu, podkreślić prawa autorskie do dzieła, zdążyć z "plotką" do swojej stacji radiowej czy telewizyjnej itd. We wszystkich tych wypadkach niezwykle istotny jest kanał komunikacji społecznej, czyli jaką drogą przekazuje się informacje i jakie wynikają z tego korzyści czy braki.
 |
Zobacz wykres. |
Kanał komunikacji słownej w nauce Jest to sposób najstarszy komunikowania się i najbardziej nam znany, przyjemny i bezpośredni. Informacja przebiega szybko, może być na bieżąco modyfikowana, dyskutowana. Odbiorca i nadawca stymulują się wzajemnie. Pożytki płynące z kontaktów z ludźmi dobrze poinformowanymi są widoczne i szalenie ważne, ale taka komunikacja nie jest dostępna dla wszystkich, ponieważ nie każdy może spotkać ludzi posiadających ważną dla nas informację w każdym mome
nośnik głos ludzki człowiek
kanały komunikacji słownej w nauce: wykład, seminarium, wywiad, rozmowa, konferencja.
Komunikacja taka rzadko jest jest jednak wyczerpująca w wypadku nauki, nie dookreśla detali, metod, modeli. Jest ponadto niesprawdzona, ulotna i nie odnotowana może ulec przekłamaniu.
Kanał komunikacji drukowanej (pisanej) w nauce
nośnik papier, mikrofilm, mikrofisza,
Dla nauki ten sposób wypowiadania się był zawsze najstotniejszy. Informacja drukowana jest zwykle dobrze opracowana, szczegółowa, poddaje się ocenie krytycznej, daje się łatwo cytować, przechowywać w bibliotekach do wielokrotnego użycia przez użytkowników, można ją porządkować. Drukowane źródła informacji można podzielić na pierwotne i wtórne biorąc za kryterium rozróżnienia ich wytwórcę producenta.
Pierwotne:
artykuły, pre-printy, monografie, patenty, normy, raporty, sprawozdania, prace doktorskie, plakaty, ulotki reklamowe i inne. Zawierają wiedzę nową, nigdzie wcześniej nie publikowaną, w wypadku pre-printów dopiero co wygłoszoną na konferencji.Pierwsze artykuły naukowe pojawiły się w Europie już w XVII w. a w Polsce od XVIII w. Jedno z najstarszych polskich czasopism naukowych nosiło tytuł: "Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone albo Magazyn wszystkich nauk do szczęśliwego życia ludzkiego potrzebnych", wyszło 12 numerów w latach 1758-1761. pod. red. Wawrzyńca Mitzlera de Kolofa.
Wtórne:
bibliografie, przeglądy abstraktów czy recenzji, indeksy, encyklopedie, słowniki tematyczne i inne. Zawierają wiedzę znaną ponownie uporządkowaną, rozpoczęto je tworzyć dopiero w XIX wieku a na dużą skalę w XX w.Pierwsza odnotowana polska encyklopedia miała tytuł: "Nowe Ateny albo Akademia wszelkiej scyencyi pełna, na różne tytuły, jak na classes podzielona, mądrym dla memoryału, idioto
m dla nauki, politykom dla praktyki, melancholikom dla rozrywki erygowana", Lwów 1745-46. |
Zobacz wykres. |
Kanał komunikacji elektronicznej w nauce
Wraz z rozwojem technologii komputerowych i sieci rozległych zmieniły sie nie tylko kanały przepływu informacji ale także narzędzia do jej pozyskiwania, gromadzenia i przesyłania oraz formy dokumentów. Polska po raz pierwszy jako użytkownik Internetu pojawiła się w statystykach międzynarodowych w 1991 [9] od tego czasu wykorzystanie nowych usług gwałtownie
nośnik CD, dysk komputera (pamięci magnetyczne i optyczne),
Najważniejsze usługi Internetowe wykorzystywane od lat w nauce to:
Telnet - połączenia zdalnych terminaliJeśli chcesz poznać angielskie definicje pojęć FTP, Telnet, e-mail i innych zajrzyj do przykładowych słowników terminologii komputerowej Whatis com lub Hypertext Webster
Telnet
Jest historycznie najstarszą usługą internetową. Służy do nawiązania połączenia terminalowego z wybranym komputerem, umożliwia zdalną pracę na wybranym, odległym serwerze. Korzystanie z telnetu zależne jest od administratora serwera, czy pozwala on na wejścia klientów z zewnątrz. Telnet wykorzystywany był przez wiele lat przez np. bibliotekarzy i czytelników, którzy wchodzili na serwery poszczególnych bibliotek, żeby dostać się do katalogów online. Fizycy i matematycy wykorzystywali telnet, żeby robić skomplikowane wyliczenia (wymagające dużych mocy) na maszynach poza ich macierzystą uczelnią. Dziś usługa ta jest mniej używana, pojawiły się nowe możliwości techniczne, np. dla poszukiwań w katalogach bibliotek użyteczne jest multimedialne WWW, które jest atrakcyjne
pełne grafiki i interaktywnych połączeń.E-mail - electronic mail - czyli poczta elektroniczna
Utarła się już wszędzie i jest akceptowana nazwa angielska tej usługi "e-mail" dla określenie poczty elektronicznej, a wąsko także listu elektronicznego. Jest to najważniejsza usługa internetowa pozwająca na błyskawiczną wymianę informacji. Wprowadzenie tej usługi zrewolucjonizowało świat przepływu informacji. Jeszcze parę lat temu nie wydawało się nam możliwe przesyłanie listu do Australii w kilka minut (zwłaszcza korzystając z usług Poczty Polskiej) a dziś jest to tak powszechne i naturalne, że nie wyobrażamy sobie pracy bez tej usługi. Dzięki tej poczcie ludzie i instytucje na całym świecie przesyłają sobie wiadomości o swoich zasobach, wymieniają uwagi, wykonują zlecenia, przesyłają pliki tekstowe i graficzne. Niestety także dzięki e-mailowi zanika piękna tradycja epistolografii. Użytkownicy poczty posługują się wieloma skrótami, nie przywiązują wagi do stylu i oficjalnych form. W Internecie wszyscy są na
TY (też to trochę zasługa języka angielskiego i formy you). Jakie są korzyści z używania tej usługi: szybkość, prawie pełna niezawodność (list niedostarczony odbija się i wraca z komentarzem do nadawcy), minimalny koszt przesyłki, uniwersalność, łatwość dostępu (pocztę można także odbierać z innego komputera, np. w USA), korespondencja seryjna czy automatyczne odpowiedzi. Postać adresu: [email protected] w pierwszej części pokazuje użytkownika w drugiej nazwę serwera, @=at czyli "na" lub "przy".Listy dyskusyjne - mailing lists
Usługa ta głównie opiera się na wysyłaniu e-maili w obrębie małej grupy ludzi. List napisany przez jedną osobę dociera od razu do wszystkich subskrybentów listy. Do administrowania listy jest specjalne oprogramowanie tzw. LISTSERWER, który ma własny adres pocztowy. Zarządza on zestawem list, przyjmuje zgłoszenia i rozsyła listy a także odpowiada na zapytania. Oczywiście korespondowanie z listserwerem wymaga znajomości składni takiego zapytania. Listy dyskusyjne wykorzystywane są bardzo często w pracy do rozwiązywania bieżących problemów. Tworzą się grupy interesów, które omawiają bieżące zagadnienia i radzą sobie wzajemnie.
Usnet - news
Grupy dyskusyjne znane także jako USNET to bardzo efektywny i rozbudowany system dystrybucji informacji. Służą głównie do bieżącej wymiany poglądów i rozwiązywania zawodowych problemów. Różnią się tym od mailing lists, że nie są nigdzie rozsyłane, ale przechowywane w pamięci serwera i żeby je przeczytać trzeba na serwer wejść. W Usnecie codziennie na świecie dyskutuje miliony ludzi w ponad 28 tys. grup. W Polsce doliczono się ich w 1997 ponad 150 a liczba ta stale wzrasta. Listy dyskusyjne są bardzo przydatne pod warunkiem, że są wykorzystywane we właściwy sposób. Usnet ma swoją niepisaną etykietę, a jej naruszenie jest krytykowane przez innych użytkowników, powstał po to, żeby wymieniać informacje, a często jest wykorzystywany jako rynek dla firm komercyjnych, które zarzucają sieć reklamami i ofertami sprzedaży swoich towarów. Bywa czasami, ż
e jest nawiedzany także przez maniaków i żartownisiów, którzy tworzą śmietnik informacyjny [7].Strony WWW - gromadzenie i udostępnianie informacji
Informacja zawarta na stronach internetowych jest w tej chwili wykorzystane zarówno przez tych, którzy ją współtworzą, jak i przez tych, którzy jej tylko poszukują. Dzięki technologiom multimedialnym dowolna instytucja może dziś szybko, tanio i estetycznie wykreować własną informację, która będzie dostępna w każdym zakątku świata i tylko od niej zależy, czy użyje właściwych środków, które uczynią tę informację czytelną i szeroko dostępną. Natomiast z efektów tej pracy korzysta każdy, kto zajrzy do Internetu i skorzysta z jego zasobów.
Wiele instytucji naukowych na świecie ma ambicje mieć strony WWW w języku narodowym i angielskim. Codziennie powstaje kilka tysięcy nowych stron a korzysta z nich w chwili obecnej 100 mln ludzi. Liczba stron jest tak wielka, że do ich porządkowania tworzy się bardzo wyrafinowane narzędzia. Są to zarówno katalogi (metaindeksy) takie jak: Yahoo, jak i typowe wyszukiwarki typu: Exite, AltaVista, Infoseek.
Jedną z wielu zalet Internetu jest to, że weszły do niego najpoważniejsze czasopisma nie tylko naukowe, ale i popularne. Nie wszystkie są dostępne za darmo, ale wiele z nich oferuje przynajmniej część zawartości. Zaczęto tworzyć także prasę czysto internetową. Za początek prasy elektronicznej uważa się rok 1994, kiedy to ukazała sie pierwsza gazeta elektroniczna Alto Weekly. Od tego czasu każda szanująca się gazeta czy magazyn tworzy swój odpowiednik w Internecie. W Polsce mamy też już sporą listę z takimi tytułami jak:
Rzeczpospolita czy Gazeta Wyborcza z czysto elektronicznych PCMagazine, Internet, Chip, WebKurier i wiele innych.FTP - File Transfer Protocol - przesyłanie plików
Usługa ta pozwala przesyłać różnorodne pliki (tekstowe, binarne, dźwiękowe, graficzne) między serwerami. Bardzo wiele maszyn na świecie ma tzw. publiczny dostęp do archiwów plików i pozwala na ich pobierania. Tą drogą ludzie z całego świata zdobywają np. darmowe oprogramowanie - freeware/shareware - (starą wersję WORDA czy NETSCAPA). Podczas sesji FTP stosuje się standardowo nazwę użytkownika
anonymous a jako hasło (password) podaje się własny adres e-mailowy. Największe archiwa plików w Polsce to: ICM lub Cyfronet w Krakowie.Telekonferencja
Jest usługą najbliższej przyszłości, gdyż wymaga szybkich łączy i dużej przepustowości a także wyposażenia sal koferencyjnych w bardzo dobry sprzęt (kamery, ekrany, głośniki). Idea tworzenia tego typu połączeń jest bowiem taka, żeby zapewnić uczestnikom pełen komfort dyskutowania, wyrazistość obrazu i głosu.
Najpopularniejsze oprogramowanie klienckie dla wybranych usług:
E-mail - MS Outlook, Express, Netscape Mail, Eudora, Pine, Pegasus Mail.
ZAKOŃCZENIE
W świecie globalnej informacji musimy się nauczyć poruszać, bo świat ten nas otacza i bezpośrednio dotyczy. Każda nowa wiedza na ten temat może okazać się tą niezbędną w decydujących chwilach naszego życia. Dlatego tak ważnym wydaje się uzmysłowienie sobie, jaka jest dzisiejsza informacja, jakimi kanałami płynie do nas i że każdy kanał przepływu informacji jest ważny. W naszym zawodowym życiu niejednokrotnie staniemy przed zadaniem trudnym wyszukania jakiejś istotnej wiadomości i wówczas będzie nam łatwiej poruszać się w przestrzeni już znanej i oswojonej.
Literatura:
Stronę opracowała: Bożena Michalska
Strona główna Uwagi Bibliotekarze dziedzinowi Administrator strony Aktualizacja : marzec 1999